Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Azerbaycan’a gerçekleştirdiği resmi ziyaret Ermeni medyasında bütün yönleriyle tartışıldı. Putin’in gizli ajandasının olduğu ve Ermenistan’ı da etkileyecek planlar kurguladığını belirten uzmanlar bu ziyaretin, Erivan’ın Rusya inisiyatifindeki Gümrük Birliği’ne zorla üye edilme konusunda ikna amacı taşıdığını da dile getirdi. 

Siyaset bilimci Levon Şirinyan, Vladimir Putin’in Bakü’ye verdiği önemin ikili ilişkiler açısından normal göründüğünü fakat bunun bölgesel açıdan Ermenistan’a yönelik sorun teşkil ettiğini söyledi. “Bu sadece Ermenistan veya Karabağ’a yönelik sorun değil, aynı zamanda Türkmenistan ve İran gibi devletler için de sıkıntı. Çünkü bu devletlerin Azerbaycan’la pek çok sorunu var.” diyen Şirinyan Rusya’nın Ermenistan’ı işgal eden bir güç olduğunu ve bağımsız politikalarla yön tayini yapılması gerektiğini ifade etti. Azerbaycan’ın, Putin’in abartarak önem gösterdiği Gümrük Birliği’ne yönelik olumlu sinyaller verdiğini belirten Şirinyan, Bakü’nün son zamanlarda Rusya’dan olabildiğince faydalanmaya çalıştığını iddia etti.

Ermenistan’ın önemli siyaset uzmanlarından Aleksander Iskandaryan ise, Putin’in üç amaçla Bakü’ye ziyaret düzenlediğini öne sürdü. İran’a doğru bir açılım yapmak ve Gebele’deki radar istasyonu sebebiyle gerilen Rusya-Azerbaycan ilişkilerini normalleştirmek niyetinde olan Moskova’nın Azerbaycan’da yaklaşan cumhurbaşkanlığı seçimleri için muhalif adaylara yönelik planlarının olduğu da dile getiriliyor. Muhalif isim Rüstem İbrahimbeyov’un bir Rusya projesi olduğunu iddia eden Iskandaryan, İbrahimbeyov’un Rusya vatandaşı olarak seçimlerde yer alamayacağından dolayı Putin’in bu konuda kendisine yardım edebileceğini söyledi.

Miras Partisi’nin önemli isimlerinden Tevan Poghosyan, İlham Aliyev’in üçüncü defa cumhurbaşkanlığına seçilecek olmasının dünya tarafından normal karşılandığını ve bunun Belarus ve Kazakistan’daki gibi bir dönüşümle devam edebileceğini söyledi. İlham Aliyev’in göreve devam etmesiyle anti-Ermeni yaklaşımların aynı şekilde süreceğini belirten Poghosyan, ancak Rüstem İbrahimbeyov gibi bir muhalif isimle Bakü-Erivan ilişkilerinin kurulabileceğini belirtiyor. Ancak Erivan tüm bu tahminlere rağmen Bakü’deki mevcut yönetimle muhtemel normalleşme üzerine formül üretmeyi tercih ediyor. Bu, bir anlamda Rusya’ya olan bağımlılığı azaltmayı hedefleyen yeni bir deneyimin habercisi.

Ermenistan’da son yaşanan doğalgaz krizi ile birlikte bölgede yalnız bırakılma korkusu Erivan’ın Gümrük Birliği’ne ikna edilmesi konusundaki endişelerini artırıyor. Rusya bu konuda dolaylı yollardan pek çok girişimde bulunmuş ve en sonunda enerji krizini tetikleyerek Erivan’ın Moskova’ya üyelik başvurusu yapması için gerekli ortamı hazırlamıştı. Başbakan Tigran Sarkisyan da Ermenistan’ın Belarus gibi Gümrük Birliği’ne üye olmadığı için enerji krizinin yaşandığını itiraf etmişti. Bu yüzden bölgesel entegrasyona dahil olmak ve Moskova’ya bağımlılığı azaltmak için Azerbaycan’a çeşitli konularda olumlu sinyal göndererek yeni bir politika denemesi yapan Ermeni tarafı geçtiğimiz günlerde Karabağ’da ortak su yönetimi kurulabileceğini duyurdu.

Karabağ rejiminin Başbakan yardımcısı Arthur Ağabekyan bölgedeki Sarsang ve Tartar rezervlerinin büyük kapasiteye sahip olduğunu, Ermenistan ve Azerbaycan’ın Sovyet döneminde inşa edilen kanalları ortak kullanabileceğini söyledi. Azerbaycan’dan cevap gelmemesi halinde sadece kendi bölgelerine yönelik yatırım yapacaklarını belirten Ağabekyan, “Sonuçta komşu bir devlet. Bugün düşman fakat yarın bu durum tam tersine dönebilir.” diyerek yeni bir tartışma başlattı.

Ermenistan Batı ile ilişkileri geliştirmek ve bölgedeki yalnızlıktan kurtulmak için tek çözümün Rusya’dan bağımsız politikalar üretmek olduğunun farkında. İçeriden yükselen yeni sesler ise Bakü ile çeşitli alanlarda ortaklıklar kurulabileceğini söylüyor. Rusya’dan kopma isteği perçinleşecek olan Erivan’ın yeni dönemde oluşturmayı hedeflediği farklı politikalar deneme yanılma yöntemiyle uygulanacak olsa da zihniyet değişiminin vardığı noktayı göstermek açısından büyük önem taşıyor.

Mehmet Fatih ÖZTARSU